Mutlaka merak etmişsinizdir; içtiğiniz su şişesinin altına bir üçgen içine işlenmiş sayılar ne anlama gelmektedir?
İlk olarak, üçgenin geri dönüşüm işareti ile aynı olması size bir fikir verebilir. Birçokları, bunun bir şişeyi kaç defa kullanabileceğinizi gösterdiğini düşünse de, bu hatalıdır. Plastik şişenin üretildiği madde, tekrar kullanılabilirlik hakkında bilgi veriyor olsa da, o sayılar, şişeyi tekrar kullanabileceğiniz sayıyı göstermemektedir.
Bu sayılar, şişenin üretildiği plastiğin tipini göstermektedir. Üçgenin geri dönüşüm işareti şeklinde olma nedeni ise, üretimde kullanılan plastiğin tipinin, o şişenin nasıl geri dönüştürülmesi gerektiğini belirliyor olmasıdır.
Sayılar ve anlamları
Bu sayıların teknik adı Reçine Belirleme Kodu‘dur (Resin Identification Code ya da kısaca RIC).
Bu şişelerde en yaygın olarak göreceğiniz sayı 1‘dir. Yani PET ya da PETE. Uzun adıyla polietilen tereftalat. Özellikle kola veya su gibi içeceklerde ve fıstık ezmesi gibi ürünlerin kaplarında gördüğümüz sayı budur. Zaten su şişelerine yaygın olarak “pet şişe” denmesi de bundandır! Bunun haricinde kışlık montlarda, uyku tulumlarında ve hatta araba tamponlarında bile bu malzeme kullanılmaktadır. PET şişeler kolaylıkla geri dönüştürülebilirler; ancak bu şişelerin kişiler tarafından tekrar doldurulup kullanılması tavsiye edilmemektedir. Bunun başlıca nedeni, bu kapların yeniden kullanılması halinde bakteri ve mantar oluşumunun artması ve özellikle de yıkama sırasında bu şişelerin zarar görmesi halinde, plastikler ve diğer malzemeler kabın içindeki sıvının içine sızarak insanlara zarar verebilecek olmasıdır. Bu konuyla ilgili daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.
PET şişeler
2 sayısı, Yüksek Yoğunluklu Polietilen (HDPE) isimli plastiğe karşılık gelmektedir. Bunu genellikle tereyağ kaplarında, deterjan kutularında, şampuan kutularında ve süt kaplarında görmekteyiz. Yani görebileceğiniz gibi bu sayılara sadece şişelerde rastlamamaktayız; diğer kaplar da bu sayıları içerebilir. Ayrıca bu plastik daha ağır cisimleri taşıyabildiği için, genellikle daha ağır içerikli malzemelerin kaplarında kullanılmaktadır. Bu kapların içlerindeki sıvıların tekrardan doldurulup, kabın yeniden kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.
HDPE şişeler
3 sayısı, Polivinil Klorid (V) kimyasalına karşılık gelmektedir. Bunu en sıklıkla fast food tipi yiyeceklerin kaplarında görmekteyiz. Bunun haricinde boru üretiminde, yemeklik yağ kaplarında, bebek biberonlarının meme kısmında, arabaların koltuklarında ve hatta evinizin yan kaplamasında bile bu malzemeye rastlayabilirsiniz! PVC oldukça kıymetlidir; çünkü hem ateşe, hem suya karşı dirençlidir. PVC yandığı zaman klorin açığa çıkar ve bu, ateşin yayılmasını engelleyici bir rol oynar. Yüksek ısıda PVC yiyeceklere sızabileceği için, mikrodalga fırında PVC kap içinde yiyecek ısıtılmaması tavsiye edilir.
PVC şişe
4 sayısı, Düşük Yoğunluklu Polietilen (LDPE) plastiğine karşılık gelmektedir. Bunu en sık gördüğümüz yerler et gibi besinleri sarmak için kullanılan malzemeler ve marketlerde satılan plastik poşetlerdir. Bu ürünlerden de görebileceğiniz gibi, LDPE oldukça esnek bir malzemedir. Bu malzeme oldukça güvenli olsa da, birçok geri dönüşüm firması bu plastiği kabul etmemektedir. Bu kapların içlerindeki sıvıların tekrardan doldurulup, kabın yeniden kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.
LDPE malzemeler
5 sayısı, Polipropilen (PP) isimli plastik için kullanılmaktadır. Özellikle yoğurt kaplarında, içeceklerde kullanılan pipetlerde ve şişelerin kaplarda bu plastik kullanılır. Ayrıca bebek bezlerinde, ketçap şişelerinde, bebek biberonlarında, bardak ve şişelerde en sık kullanılan plastiklerden bir diğeri budur. Oldukça güvenli bir plastik olan polipropilen, birçok geri dönüşüm firması tarafından da kabul edilmektedir. Bu kapların içlerindeki sıvıların tekrardan doldurulup, kabın yeniden kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.
PP biberon
6 sayısı, Polistren (PS) isimli plastiğe karşılık gelmektedir. Bu plastik halk arasında strafor, suni köpük, plastik mantar olarak da bilinir. Bunu genellikle kırılacak eşyaları barındıran kutuların içine dayanak olması için koyduğumuz plastik toplarda, taneciklerde ve dolgu malzemelerinde görürüz. Tabii ısı yalıtımı için de en çok kullanılan malzemelerden birisi budur. Bu plastiğin doğaya zarar verme potansiyeli yüksektir; bu nedenle ısıtılmaması gerekir. Ayrıca geri dönüştürülebilir bir malzeme de değildir.
Polistren dolgu malzemesi
7 sayısı, Diğer anlamına gelmektedir. Bu sayının olduğu plastikler, yukarıdaki plastiklerin bir karışımı veya tamamen farklı bir plastik tipi olabilir. Özellikle Bisfenol A (BPA) ve polikarbonat (PC) gibi plastikler bu kategoriye girmektedir. Bunların geri dönüşümü oldukça zordur ve çoğu zaman tesislerce de kabul edilmezler. Bunlardan kurtulmanın en iyi yolu, üreticilere iade etmektir. Bu sayede hem atık üretmemiş olursunuz; hem de üreticileri geri dönüştürülebilir plastikler kullanmaya zorlamış olursunuz. Bu sayıyla işaretlenmiş plastiklerin ne olduğu net olmadığı için asla çocuklara verilmemeli ve ısıtılmamalıdır.
Eğer geri dönüşüme katkı sağlamak istiyorsanız, doğru plastikleri doğru geri dönüşüm kutularına atmanız gerekmektedir; çünkü bunların her biri farklı şekillerde geri dönüştürülmektedir. Örneğin birçok geri dönüşüm ve atık merkezi, PVC ya da kısaca V, yani üzerinde 3 (ve kimi zaman da 7) sayısını gördüğünüz plastikleri geri dönüştürecek teknolojilerden yoksundur.
Kaynaklar ve ileri okuma:
A. Berger. Here’s What Those Numbers On The Bottom Of Plastic Bottles And Containers Mean. (2016, Aralık 07). Alındığı Tarih: 27 Mayıs 2019. Alındığı Yer: Business Insider
M. C. Online. What’s The Number At The Bottom Of My Plastic Water Bottle?. (2009, Nisan 27). Alındığı Tarih: 27 Mayıs 2019. Alındığı Yer: Metro Clean Online
J. Rossen. What Do Those Numbers On The Bottom Of Plastic Bottles Mean?. (2017, Mart 06). Alındığı Tarih: 27 Mayıs 2019. Alındığı Yer: Mental Floss
Sciencing. How To Know What The Number On The Bottom Of Your Plastic Bottle Means. (2017, Nisan 24). Alındığı Tarih: 27 Mayıs 2019. Alındığı Yer: Sciencing
Kaynak: Evrim Ağacı
