Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) verilerine göre dünya genelinde 28 bin 338 tür insan faaliyetleri nedeniyle tükenme tehlikesiyle karşı karşıya.
IUCN 1964’ten beri küresel ölçekte nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya bulunan türlerin listesini yapıyor. Kırmızı Liste olarak adlandırılan çalışmada, (başladığı zamandan 2019 Eylül’e kadar) değerlendirmesi yapılmış tür sayısı 105 bin 732. Buradaki veriler doğrultusunda ortaya çıkan sonuca göre canlı türlerinin yüzde 27’sinin nesli tükenme tehlikesi yaşadı.
Prof.Dr. Ahmet Karataş’ın National Geographic Türkiye’de yer alan makalesinde insan faaliyetlerinin doğal döngüye müdahalesi sonucu canlı türlerinde soy tükenme hızının 300 ila 1000 kat kadar arttığı bilgisine yer veriliyor. Karataş Türkiye’deki durum için şu değerlendirmede bulunuyor. “(…) 873 türün soyu ise şimdiden tükendi. Bu verilere göre Türkiye’ye bakılacak olursa; 6 bin 383 tür (52 önemli tür dahil), 64 alttür/varyete ve 16 altpopulasyon olmak üzere 6 bin 463 takson listede yer alıyor.”
Diken‘in haberinde makaleye göre Türkiye’deki türlerden “küresel ölçekte doğada tükenip koruma altında tutulan” hiçbir tür Kırmızı Liste’de yer almıyor. Küresel ölçekte soyu tehlikede olan türlerin sayısı da 147 olarak belirtiliyor. Bunlar arasında; Türk zambağı (Lilium ciliatum), Atif’in kara semenderi (Lyciasalamandra atifi), Fazıla’nın kara semenderi (L. fazilae), Dikkuyruk (Oxyura leucocephala), Mısır akbabası (Neophron percnopterus) ve Iğdır çölfaresi (Meriones dahli) gibi çoğu endemik olan türler de bulunuyor.
Karataş makalesinin devamında şu ifadelere yer veriyor: “IUCN, taksonları öncelikle küresel ölçekte, yani o türün bütün dağılım alanındaki durumunu dikkate alarak Kırmızı Liste’ye dahil ediyor. Ancak Avrupa ve Akdeniz Havzası gibi bölgesel ölçeklerde de çalışmalar yapılıyor. Türkiye’de endemikler dışında kalan canlı türlerinin durumunu öncelikle bölgesel olanlar belirliyor. (…) Ancak bölgesel olanlar bile ülkemizdeki durumu her zaman yansıtmayabilir. En sağlıklı sonuç, Türkiye Kırmızı Listeleri’nin hazırlanmasıyla elde edilebilir. Yayınlanmış kelebeklerimizin kırmızı listesi dışında diğer gruplar için çalışmaların başlamış olması ise sevindirici bir gelişme.”
Başlık Fotoğrafı: Kelly Sikkema/Unsplash
